Metoda PNF (Proprioceptywne nerwowo- mięśniowe torowanie) – jest to koncepcja leczenia, która powstała w latach 40. XX wieku. Opiera się na założeniu, iż każda ludzka istota, łącznie z osobami niepełnosprawnymi, posiada nienaruszony potencjał życiowy. Podstawowe założenia tego sposobu terapii zostały stworzone przez Hermana Kabata, który inspirował się pracami Sir Charlesa Sherringtona. W doskonaleniu metody brały udział fizjoterapeutki Margaret Knott oraz Dorothy Voss. Podstawowymi zasadami terapii metodą PNF są:
- PNF jako metoda globalna – terapia kierowana jest do człowieka jako całości, nie skupia się na jednostkowym problemie czy pojedynczym fragmencie ciała
- uruchomienie rezerw – terapeuta koncentruje się na mobilizacji rezerw czynnościowych pacjenta
- pozytywne podejście – podejście terapeuty wzmacnia i wykorzystuje to, co pacjent potrafi zrobić
- najwyższy poziom funkcjonalny – głównym celem każdej sesji terapeutycznej jest pomoc pacjentowi w osiągnięciu najwyższego poziomu funkcjonalnego
- nauczanie ruchowe i kontrola motoryczna – w celu uzyskania najwyższego poziomu funkcjonalnego terapeuta integruje zasady kontroli i nauczania ruchu
Podstawowymi zasadmi neurofizjologicznymi działania układu nerwowego, na których bazuje metoda PNF, są prawa Sherringtona:
- wyładowanie następcze – efekt pobudzenia jednostek motorycznych trwa dłużej niż działanie impulsu pobudzającego, uczucie wzrostu siły występujące po długotrwałym utrzymaniu statycznego skurczu mięśni jest wynikiem wyładowania następczego
- sumowanie czasowe – seria słabych, podprogowych bodźców następujących bezpośrednio po sobie w krótkim odstępie czasu sumuje się ze sobą, tworząc impuls progowy (pobudzający)
- sumowanie przestrzenne – słabe, podprogowe bodźce stosowane jednocześnie w różnych częściach ciała dodają się do siebie, tworząc impuls progowy
- promieniowanie pobudzenia – jest to rozprzestrzenianie się pobudzenia i wzrastanie siły odpowiedzi na stymulację; wsytępuje wtedy, gdy zwiększa się liczba bodźców aferentnych lub czas ich trwania; reakcją układu nerwowego może być pobudzenie lub hamowanie
- kolejne wzbudzanie – zwiększenie pobudliwości mięśni agonistycznch, następuje po stymulacji (skurczu) mięśni antagonistycznych
- unerwienie reciprokalne – skurczowi mięśni agonistycznych towarzyszy jednoczesne hamowanie mięśni antagonistycznych